Tại sao nhiều trường học nước uống dương tính với chì?

Chì (Pb) là một kim loại nặng có tính độc cao, đặc biệt nguy hiểm đối với sự phát triển của trẻ em. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ước tính có khoảng 240 triệu trẻ em trên toàn cầu bị ảnh hưởng bởi nhiễm độc chì, chủ yếu thông qua nguồn nước và thực phẩm. 

Gần đây, kết quả xét nghiệm cho thấy nước uống ở nhiều trường học tại các thành phố lớn dương tính với chì. Mặc dù chưa có số liệu thống kê đầy đủ, song các chuyên gia cảnh báo nguy cơ ô nhiễm chì trong nước là rất đáng quan ngại do hệ thống cấp nước cũ kỹ và thiếu kiểm soát chặt chẽ.

Vậy đâu là nguyên nhân khiến nước uống trong trường học nhiễm chì? Làm thế nào để phát hiện và khắc phục tình trạng này? Hãy cùng tìm câu trả lời qua những phân tích chuyên sâu dưới đây.

Nước uống dương tính với chì gây nguy hiểm như thế nào?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), không có ngưỡng an toàn nào cho phép sự hiện diện của chì trong nước uống đối với trẻ em. Kể từ khi sự cố ô nhiễm chì trong nước máy được phát hiện vào năm 2015, nhiều người đã hiểu nhầm rằng giới hạn 15 ppb (phần tỷ) của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) là ngưỡng an toàn. Tuy nhiên, đây chỉ là mức giới hạn để đánh giá các biện pháp kiểm soát ăn mòn trên toàn thành phố. Thực tế, EPA cho phép tới 10% mẫu kiểm tra vượt ngưỡng 15 ppb mà vẫn được coi là tuân thủ Quy tắc Chì và Đồng.

Trong khi đó, Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến cáo nên thay đổi quy định để đảm bảo nước uống trong trường học không chứa chì ở bất kỳ hàm lượng nào, và không có mẫu xét nghiệm nào vượt quá 1 ppb.

Nguyên nhân khiến nước trong trường học nhiễm chì

Theo số liệu thống kê của Bộ Giáo dục Hoa Kỳ:

• Độ tuổi trung bình của các tòa nhà trường công lập tại Mỹ là 44 tuổi.
• Trước đây, việc sử dụng ống dẫn nước bằng chì là tiêu chuẩn phổ biến.
• Ngay cả ở các trường học mới xây dựng, chì vẫn có thể xâm nhập vào nguồn nước do sự hiện diện của kim loại này trong các khớp nối, phụ kiện và van của hệ thống đường ống cho tới tận năm 2014.

Ngoài ra, việc nước ứ đọng trong đường ống trong thời gian dài vào cuối tuần, kỳ nghỉ và mùa hè cũng góp phần làm tăng hàm lượng chì trong nước. Cụ thể:

• Chì có nhiều thời gian hơn để rò rỉ và tích tụ trong nước khi bị ứ đọng lâu trong các đường ống chứa chì.
• Việc không sử dụng nước thường xuyên khiến các biện pháp chống ăn mòn không thể tái tạo lớp màng bảo vệ để ngăn chì rò rỉ ra ngoài.

Thực trạng kiểm tra chì trong nước tại các trường học

Đáng ngạc nhiên là hầu hết các trường học không tiến hành kiểm tra nước uống để phát hiện sự hiện diện của chì. Khi được hỏi về vấn đề này, một hiệu trưởng tiểu học cho biết: “Chúng tôi không xét nghiệm vì trước đây chưa từng được quan tâm và cũng không bắt buộc phải làm”.

Hơn nữa, việc kiểm soát chất lượng nước uống trong trường học phức tạp hơn nhiều so với tại hộ gia đình. Quy trình lấy mẫu chuẩn của EPA yêu cầu nước phải được để yên trong 6 giờ trước khi lấy mẫu, nhằm mô phỏng khoảng thời gian nước ứ đọng trong đường ống vào ban đêm và ngày làm việc. Tuy nhiên, giao thức này không phản ánh đúng thực tế sử dụng nước tại trường học, nơi nước có thể bị ứ đọng tới 60 giờ mỗi cuối tuần và thời gian còn dài hơn nữa trong các kỳ nghỉ và mùa hè.

Giải pháp cho vấn đề nước uống nhiễm chì trong trường học

Thay thế toàn bộ hệ thống đường ống dẫn nước chứa chì hoặc lắp đặt và bảo trì các bộ lọc nước hiệu quả tại các vị trí sử dụng có thể là giải pháp tối ưu, nhưng đồng thời cũng đòi hỏi chi phí đáng kể đối với các trường học. Chúng tôi khuyến nghị các nhà quản lý trường học nên thực hiện ngay các bước sau:

• Xác định vị trí các đường ống dẫn nước có chứa chì
• Kiểm tra hàm lượng chì trong nước
• Thực hiện quy trình xả nước đường ống thường xuyên

Maxdream khuyến khích phụ huynh và nhân viên nhà trường chủ động liên hệ với sở giáo dục địa phương để tìm hiểu chi tiết về chương trình kiểm tra chì cũng như kết quả cụ thể, thay vì chỉ nhận được những cam kết chung chung. Đồng thời, việc áp dụng các giải pháp kỹ thuật như lắp đặt hệ thống lọc nước hiệu quả cũng góp phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của thầy cô và các em học sinh.

Những câu hỏi liên quan đến nước uống trường học

1. Tác hại cụ thể của việc uống nước nhiễm chì đối với sức khỏe con người là gì?

Uống nước nhiễm chì có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt là ở trẻ em. Chì có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ, dẫn đến chậm phát triển trí tuệ, rối loạn hành vi, giảm khả năng học tập. Ở người lớn, nhiễm độc chì mãn tính có thể gây tăng huyết áp, suy thận, suy giảm khả năng sinh sản.

2. Tiêu chuẩn cho hàm lượng chì tối đa trong nước uống tại Việt Nam là bao nhiêu?

Theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước ăn uống QCVN 01-1:2018/BYT, hàm lượng chì tối đa cho phép trong nước uống là 0,01 mg/L (tương đương 10 ppb).

3. Tỷ lệ trường học có nước uống nhiễm chì tại Việt Nam hiện nay ước tính khoảng bao nhiêu?

Hiện chưa có số liệu thống kê chính thức về tỷ lệ trường học có nước uống nhiễm chì trên phạm vi cả nước. Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2020 tại Hà Nội cho thấy 20% trong số 250 mẫu nước được lấy từ các trường học có hàm lượng chì vượt ngưỡng cho phép.

4. Các biện pháp phòng ngừa nhiễm chì từ nước uống trong trường học gồm những gì?

Các biện pháp phòng ngừa bao gồm:

• Thường xuyên kiểm tra, bảo trì hệ thống đường ống nước
• Lắp đặt hệ thống lọc nước tại các vị trí sử dụng như vòi nước uống, nhà bếp
• Thực hiện quy trình xả nước trước khi sử dụng vào đầu giờ và sau các kỳ nghỉ

5. Ngoài chì, nước uống trong trường học có thể bị nhiễm những kim loại nặng nào khác?

Ngoài chì, các kim loại nặng khác như thủy ngân, asen, cadimi cũng có thể xuất hiện trong nước và gây hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, chì vẫn là mối nguy phổ biến nhất do sự hiện diện của nó trong hệ thống đường ống cũ.

6. Liệu đun sôi nước có loại bỏ được chì không?

Không, đun sôi nước không loại bỏ được chì và thậm chí còn có thể làm tăng hàm lượng chì do nước bốc hơi. Cách tốt nhất để loại bỏ chì là sử dụng các hệ thống lọc nước chuyên dụng.

7. Trường học có thể tự kiểm tra nước uống có nhiễm chì hay không?

Các trường học có thể mua bộ dụng cụ thử nhanh nước uống tại nhà để tự kiểm tra sơ bộ. Tuy nhiên, để có kết quả chính xác, nhà trường nên gửi mẫu nước đến các phòng thí nghiệm chuyên môn để phân tích định lượng hàm lượng chì chính xác.

8. Tôi có thể làm gì nếu nghi ngờ con mình bị nhiễm chì từ nguồn nước ở trường?

Nếu nghi ngờ con bị nhiễm chì, phụ huynh nên:

• Đưa trẻ đi khám và xét nghiệm máu để kiểm tra hàm lượng chì.
• Thông báo cho nhà trường và yêu cầu cung cấp thông tin về kết quả kiểm tra nguồn nước gần đây.
• Chủ động cung cấp nước uống đóng chai cho con khi đến trường.
• Tham gia vào các buổi họp phụ huynh, đề xuất với nhà trường các giải pháp khắc phục.

9. Trẻ bị nhiễm chì có thể điều trị khỏi hoàn toàn không?

Với điều trị và theo dõi y tế phù hợp, hầu hết trẻ bị nhiễm độc chì đều có thể phục hồi. Tuy nhiên, một số tác động đến khả năng nhận thức và hành vi có thể kéo dài đến cả khi trưởng thành. Vì vậy, phòng ngừa vẫn luôn là biện pháp tốt nhất.

10. Chì trong nước có thể hấp thu qua da khi tắm rửa không?

Hấp thu qua da chỉ chiếm một phần rất nhỏ lượng chì nhiễm vào cơ thể. Nguy cơ chính vẫn là từ việc uống trực tiếp nước nhiễm chì. Tuy nhiên, trẻ nhỏ khi tắm vẫn có thể vô tình nuốt phải nước, do đó cũng cần lưu ý.

11. Nếu phát hiện nước nhiễm chì, nhà trường có thể khắc phục tạm thời bằng cách nào?

Các giải pháp tạm thời gồm:

• Sử dụng nước đóng chai cho ăn uống, nấu nướng
• Lắp đặt các vòi lọc nước tại từng điểm sử dụng
• Xả nước vài phút trước khi sử dụng vào mỗi buổi sáng và sau kỳ nghỉ
• Vệ sinh thường xuyên các bình chứa nước, bể ngầm

Tuy nhiên, nhà trường cần sớm có kế hoạch khắc phục dài hạn như thay thế hệ thống đường ống cũ, lắp đặt hệ thống lọc tổng,…

12. Nên chọn máy lọc nước cho trường học theo tiêu chí nào?

Nên chọn máy lọc nước cho trường học theo tiêu chí sau:

• Chất lượng nước lọc: Đáp ứng tiêu chuẩn QCVN 6-1:2010/BYT, phù hợp nhu cầu sử dụng.
• Nhu cầu sử dụng nước: Lượng nước, số điểm lấy nước.
• Độ bền: Chất liệu tốt, thương hiệu uy tín.
• Vận hành và chi phí: Dễ sử dụng, tiết kiệm chi phí.
• Giá thành: Phù hợp ngân sách, so sánh giá cả.
• Yếu tố khác: Kích thước, tính năng, dịch vụ khách hàng.

13. Hệ thống lọc nước nào chất lượng, phù hợp cho trường học?

Maxdream tự hào là đơn vị tiên phong ứng dụng công nghệ lọc CDI tiên tiến nhất hiện nay tại Việt Nam. Công nghệ này giúp lọc sạch nước, giữ nguyên khoáng chất tự nhiên tốt cho sức khỏe.

Maxdream CDI cung cấp 3 giải pháp lọc nước phù hợp với nhu cầu đa dạng của trường học:

Ưu điểm chung của các dòng máy lọc nước Maxdream:

• Nước đầu ra đạt chuẩn QCVN 6-1:2010/BYT, giữ khoáng chất tốt cho sức khỏe.
• Công nghệ lọc điện CDI tối ưu chi phí vận hành.
• Cấu tạo ít lõi (4-6 lõi), tuổi thọ cao.
• Tỷ lệ nước thải thấp (10%-20%).
• Công nghệ 4 xanh hướng tới phát triển bền vững.

Liên hệ ngay nếu có nhu cầu!