Với chủ đề này, Ngày Nước Thế Giới năm nay sẽ nhấn mạnh vai trò quan trọng của nước ngầm trong hệ thống nước và điều kiện vệ sinh, nông nghiệp, công nghiệp, hệ sinh thái và thích ứng với biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường.
Thông điệp bao trùm chiến dịch là khám phá, bảo vệ và sử dụng bền vững nguồn nước ngầm sẽ là việc làm trọng tâm trong năm.
Nước ngầm là gì?
Có sự hiện diện của nước ngầm bắt nguồn từ việc nước trên bề mặt đất như hồ, sông, suối và biển bốc hơi vào không khí. Sau khi nước bốc hơi, khi tiếp xúc với không khí lạnh, nó chuyển thành dạng hơi nước. Những giọt hơi nước này sau đó tụ lại tạo thành những hạt mưa rơi xuống mặt đất. Một phần lượng nước mưa sẽ dòng vào các vùng ao, hồ, sông, suối và biển.
Ngoài ra, một phần nước mưa sẽ thấm qua lớp đất và tới các tầng đất không thấm sâu bên dưới. Ở đây, nước sẽ tích tụ lại và hình thành các lớp nước ngầm. Quá trình này là nguồn gốc của việc hình thành và duy trì nước ngầm.
Sự tác động của nước ngầm đến cuộc sống của con người
Nước ngầm, nguồn nước đọng dưới lòng đất, đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong cuộc sống của con người và các hệ sinh thái. Có những tác động quan trọng mà nước ngầm mang lại:
- Nguồn cung cấp nước quý báu: Nước ngầm đáp ứng nhu cầu chất lượng nước cho uống và sinh hoạt con người.
- Ứng dụng trong y học: Nước ngầm chất lượng cao có thể đóng vai trò trong việc hỗ trợ chữa bệnh và phục hồi sức khỏe.
- Duy trì sự sống đa dạng sinh học: Nước ngầm là nguồn sống cần thiết cho nhiều loài động và thực vật trên toàn cầu.
- Hỗ trợ nông nghiệp: Nước ngầm dùng để tưới cây hoa, cây ăn trái và các loại cây có giá trị kinh tế quan trọng.
- Cung cấp nước cho hệ thống sông suối và môi trường nước lớn: Nguồn nước này giúp duy trì dòng chảy của sông, suối, ao hồ và đại dương.
- Tối ưu hóa sử dụng tài nguyên: Khai thác nước ngầm giúp giảm thiểu công sức khi lấy nước từ mặt nước bề mặt.
- Ổn định môi trường địa hình: Nước ngầm giúp duy trì độ ổn định của lớp đất, ngăn ngừa hiện tượng sạt lở và sụt lún.
Ngoài những tác động kể trên, nước ngầm còn có những vai trò quan trọng khác, góp phần quan trọng vào sự thịnh vượng và cân bằng của hệ sinh thái Trái Đất.
Tình trạng tài nguyên nước ngầm hiện nay.
Hiện tại, tình hình khai thác nước ngầm đang đối diện với nguy cơ cạn kiệt nhanh chóng do tăng cường khai thác. Đặc biệt, đối với cộng đồng nông dân, nước ngầm đã trở thành nguồn nước chính để hỗ trợ hoạt động canh tác hiệu quả.
Tuy nhiên, biến đổi khí hậu đã gây tác động, khiến nhiệt độ mùa hè tăng cao. Trước đây, một giếng khoan có thể cung cấp đủ nước cho việc tưới tiêu, nhưng hiện nay cần 3-4 giếng để đảm bảo nguồn nước. Tình trạng này đang dẫn đến tình trạng cạn kiệt nước ngầm. Xem chi tiết: Tác động tiềm ẩn của hạn hán đối với nước uống.
Mặc dù đã triển khai hệ thống cấp nước máy tại nhiều địa phương để đáp ứng nhu cầu của người dân, tuy vẫn tiếp tục khai thác nước ngầm. Các hộ gia đình thay vì sử dụng nước máy đã tiếp tục sử dụng nước ngầm cho sinh hoạt, sản xuất và tưới tiêu. Tất cả những thực hiện này đang góp phần vào tình trạng cạn kiệt nguồn nước ngầm. Mặc dù tình hình này đã đạt mức báo động, tuy nhiên, chưa có dấu hiệu rõ ràng về việc giảm bớt tình trạng khai thác nước ngầm.
Thực trạng ô nhiễm nguồn nước ngầm
Tình trạng ô nhiễm nguồn nước ngầm là một vấn đề đáng lo ngại đang ảnh hưởng đến sự bền vững của nguồn nước quý báu này. Ô nhiễm nguồn nước ngầm xảy ra khi các hợp chất độc hại hoặc vi khuẩn gây bệnh xâm nhập và tích tụ trong lớp đất trên đường đi từ bề mặt xuống đến nguồn nước ngầm. Điều này có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng và sự an toàn của nước ngầm, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống con người và hệ sinh thái.
Các nguyên nhân chính dẫn đến ô nhiễm nguồn nước ngầm bao gồm:
- Khai thác và sử dụng hóa chất độc hại: Việc sử dụng hóa chất độc hại trong nông nghiệp, công nghiệp, và gia đình có thể gây ô nhiễm nguồn nước ngầm thông qua sự thấm qua đất.
- Xả thải không đúng cách: Sự vứt bỏ và xả thải không đúng quy trình có thể dẫn đến sự tràn lan của chất độc hại, như thuốc trừ sâu, hóa chất công nghiệp và chất thải sinh hoạt, vào nguồn nước ngầm.
- Rò rỉ từ hệ thống thoát nước và chứa chất độc hại: Hệ thống thoát nước và chứa có thể bị hỏng hoặc rò rỉ, khiến chất ô nhiễm thấm qua đất và tiếp xúc với nước ngầm.
- Nhiễm độc từ đất và môi trường xung quanh: Các tác nhân ô nhiễm từ đất, như kim loại nặng, có thể thấm qua lớp đất và tiếp tục gây ô nhiễm nguồn nước ngầm.
- Xâm nhập từ nước mặt: Nước mặt bị ô nhiễm có thể thấm qua đất và gây ô nhiễm nguồn nước ngầm.
>>> Xem chi tiết tại bài viết: Nguyên nhân gây ô nhiễm nước ngầm
Làm gì để khắc phụ tình trạng ô nhiễm và cạn nước ngầm
Chúng ta phải bảo vệ nước ngầm khỏi ô nhiễm và sử dụng nó một cách bền vững, cân bằng nhu cầu của con người và hành tinh. Vai trò quan trọng của nước ngầm trong hệ thống nước và vệ sinh, nông nghiệp, công nghiệp, hệ sinh thái và thích ứng với biến đổi khí hậu phải được phản ánh trong hoạch định chính sách phát triển bền vững.
Được biết, Liên Hợp Quốc đã ra Nghị quyết lấy ngày 22/3 hàng năm là Ngày Nước Thế giới và bắt đầu được tổ chức thường niên từ năm 1993.
Mỗi năm, Liên Hợp Quốc lựa chọn một chủ đề cụ thể cho Ngày Nước Thế giới để phản ánh những khía cạnh khác nhau về nước. Đây là một sự kiện quốc tế được tổ chức nhằm thu hút sự chú ý của mỗi người trên khắp thế giới để thấy được tầm quan trọng của tài nguyên nước và góp phần chung tay quản lý bền vững nguồn tài nguyên quý giá này.
